Prawo karne to zbiór przepisów, jasno definiujących czyny zabronione a także konsekwencje ich popełniania przez obywatela. Prawo karne charakteryzuje równość co oznacza, że wszyscy są wobec niego równi.
Podział prawa karnego
Prawo karne można podzielić na kilka metod, według kryteriów przedmiotu, zasady zastosowania i wagi zabronionych czynów.
1. Podział ze względu na kryterium przedmiotu
- prawo karne materialne - jest to najistotniejszy element prawa karnego. Zawarte są w nim wszystkie czyny zabronione, zasady postępowania a także kary kryminalne, będące skutkiem doprowadzenia do takiego czynu.
- prawo karne procesowe - określa przepisy prawne, dotyczące sposobu postępowania w przypadku dokonania czynu zabronionego. W skrócie prawo to dotyczy samej metodologii procesu karnego
- prawo karne wykonawcze - definiuje metodologię wymierzania kary w przypadku doprowadzenia do czynu zabronionego.
2. Podział ze względu na zasady zastosowania
- prawo karne powszechne - dokładnie opisuje wszystkie normy, do przestrzegania których są zobowiązani wszyscy obywatele we wszystkich sferach swojego życia
- prawo karne indywidualne - obejmuje wszystkie normy, dotyczące kwestii egzekwowania interesów (na przykład prawo skarbowe) a także odpowiedzialności określonej, jasno zdefiniowanej grupy osób. Do prawa karnego indywidualnego możemy zaliczyć na przykład prawo wojskowe.
3. Podział ze względu na wagę popełnionych czynów zabronionych
- prawo karne dotyczące wykroczeń - prawo to dotyczy wszystkich wykroczeń a więc czynów zabronionych o niewielkiej szkodliwości (na przykład wykroczenia drogowe)
- prawo karne sensu stricto - dotyczy wszystkich popełnionych czynów zabronionych o znacznie większej szkodliwości społecznej.
Źródła prawa karnego
Źródłem obowiązującego w Polsce prawa karnego są ustawy, czyli inaczej mówiąc kodeksy. W naszym prawodawstwie karnym wyróżniamy: Kodeks Karny, Kodeks Karny Wykonawczy i Kodeks Postępowania Karnego.
Funkcje obowiązującego w Polsce prawa karnego
- 1. Funkcja sprawiedliwości - jej celem jest rozładowanie negatywnych zjawisk, jakie pojawiły się w społeczeństwie bądź w jego komórce, na wskutek doprowadzenia do danego czynu zabronionego.
- 2. Funkcja ochronna - jej celem jest ochrona interesów poszczególnych podmiotów ujętych w przepisach prawnych, bądź też poszczególnych osób o których mowa w regulacjach prawnych.
- 3. Funkcja gwarancyjna - polega na zagwarantowaniu jednostce ochrony ze strony władzy, która z różnych względów chciałaby nadużywać opisanej powyżej funkcji ochronnej.
- 4. Funkcja kompensacji - funkcja ta polega na próbie naprawienia zła (w określonym, możliwym zakresie). Beneficjentem jest tutaj osoba, której z jakieś powodów wyrządzono zło w ramach opisywanego czynu zabronionego.
- 5. Funkcja prewencyjna - polega na zapobieganiu powstawania czynów zabronionych, chociażby ze względu na ryzyko poniesienia konsekwencji za wspomniany czyn. Ta rola prawa karnego jest najistotniejsza, ze względu na dążenie do minimalizacji wystąpień o charakterze patologicznym.
Podstawowe pojęcia z zakresu prawa karnego
- Kara - forma ingerencji, która godzi w mienie, cześć bądź dobre imię osoby jej poddanej. Jej najważniejszą rolą jest zadośćuczynienie za wyrządzoną krzywdę i zapobieganie innym, podobnym wystąpieniom patologicznym.
- Przedawnienie - czas po którym osoba podejrzewana o przestępstwo nie może zostać poddana procesowi i karze. Czas przedawnienia jest jasno określony przez polskie przepisy z zakresu prawa karnego.
- Grzywna - niedogodność godząca w mienie osoby karanej. Najczęściej ma ona formę dokumentu, w którym organ wystawiający nakazuje zapłatę określonej kwoty pieniędzy na rzecz państwa, bądź innego podmiotu.
Prawo karne jest swoistym "wentylem bezpieczeństwa", który wywiera na obywatelach swoisty strach przed popełnieniem czynu zabronionego.
Komentarze