Pojęcie sekty jest dość ciężkie do zdefiniowania. Główną przyczyną jest to, że każda z nich jest inna, opiera się na odmiennych wierzeniach oraz to, że ciągle się zmieniają, dochodzą nowe itp. Najprawdopodobniej słowo "secta" pochodzi od łacińskiego wyrazu "sequi", co oznacza "iść, podążać za kimś" lub od słowa "secare", czyli "odciąć się od kogoś".
Co to jest sekta?
Słowo sekta powstało przed chrześcijaństwem i w judaizmie określało grupy religijne, które są przeciwstawne religii. Zaś w pierwszym okresie chrześcijaństwa sektą nazywano grupy chrześcijan związanych ze szkołami filozoficznymi lub żydowskimi ruchami, które są przeciwne chrześcijaństwu.
Według socjologii sekta jest to grupa społeczna, która charakteryzuje się izolacją od reszty społeczeństwa, ma własną hierarchię wartości oraz zespół norm zachowań silnie akcentowanych rolą przywódcy. Natomiast religia określa sektę jako grupę ludzi, którzy połączeni są wspólnym przeżywaniem zachwytów i uniesień religijnych. Grupa ta oddzieliła się od jakiegoś oficjalnego kościoła lub związku religijnego. Według encyklopedii PWN, sektę charakteryzuje zespół wybranych cech, które najczęściej uznawane są za negatywne przez oficjalne instytucje państwowe lub religijne, Cechy te, to: autorytarne sprawowanie władzy przez przywódcę sekty, traktowanie członków sekty w sposób instrumentalny przez jej kierownictwo, łączenie celów politycznych i ekonomicznych (czerpanie korzyści materialnych z działalności sekty przez wybrane osoby lub grupy osób) z celami religijnymi, brak samokrytycyzmu, dążenie do uniezależnienia się od uznawanych przez społeczeństwo czynników kontroli.
Konstytucja RP w art. 53 gwarantuje wolność wyznania, co skutkuje brakiem rozróżnienia na wyznania legalne i nielegalne i powoduje brak definicji sekty Oznacza to m. in. prawo do tworzenia kościołów i innych związków wyznaniowych.
Zatem według powyższych definicji jak i wielu innych publikacji sekta jest organizacją, gdzie członkowie izolowani są od społeczeństwa. Najważniejszą osobą jest ich przywódca, guru, którego zdanie jest najważniejsze. Członkowie sekt są nakłaniani do wnoszenia często niemałych opłat na cele organizacji.
Cechy sekty
Właściwości sekt podaje wielu autorów. Charakterystyka jaką zaproponował Gustav Mensching jest jedną z najbardziej przystępnych:
- charyzmatyczne kierownictwo - w imieniu bóstwa, odwołuje się do jego autorytetu;
- dobrowolność uczestnictwa - każdy kto przystępuje do sekty musi złożyć pewną deklarację, najczęściej pisemną, bez niej nie zostanie przyjęty do organizacji;
- radykalna postawa członków sekty wobec świata i uznawanych wartości, często jednak sprowadza się to do fanatyzmu.
Bardziej rozwiniętą charakterystykę przedstawia MSWiA:
Silnie rozwinięta struktura władzy
Kontroluje zachowania uczestników, która sięga sfery życia rodzinnego, prywatnego oraz głęboko osobistego.
Członkowie zmieniają radykalnie styl życia
Takie osoby potrafią nawet rzucić szkołę, pracę, urywać kontakt z rodziną;
Znaczna rozbieżność między celami realizowanymi a deklarowanymi
Cele realizowane nie są otwarcie przedstawiane, informacje pochodzą od byłych członków;
Ukrywanie faktycznych norm grupowych
Nowicjusz ma przedstawiony szereg norm akceptowalnych dopiero, gdy uzależnia się od grupy jego normy ulegają zmianie, rosną wobec niego wymagania.
W sekcie następuje:
- objecie zasięgiem indoktrynacji większości dziedzin życia;
- prawie całkowite wypełnienie czasu i jego zaplanowanie;
- odniesienie zasad życia w sekcie do wszystkich uczestników instytucji oraz wszystkich innych członków społeczeństwa;
- podporządkowanie wszystkich dziedzin życia jednemu, nadrzędnemu celowi;
- przecięcie więzów z przeszłością;
- kształtowanie człowieka myślącego w kategoriach narzuconego systemu i mówiącego określonym, przygotowanym do tego celu, językiem.
Cechy specyficzne dla sekt opisuje również J. Kwapiszewski:
- misjonarska nadgorliwość - gotowość członków do poświęcania swojego czasu na studiowanie wierzeń oraz planowaniu jak pozyskać nowych członków;
- przywództwo charyzmatyczne - absolutne posłuszeństwo i oddanie przywódcy;
- wyłączna prawda - ma jedyne prawo do prawdy, wiedzą jak zostać zbawionym;
- nadrzędność grupy - przekonanie, że grupa posiada wiedzę do poznania prawdy, poczucie członków sekty, że górują nad innymi, poczucie elitarności grupy;
- ścisła dyscyplina - kontrola nad wszystkimi aspektami życia członków sekty;
- dławienie indywidualności - brak swobody myśli lub różnic interpretacyjnych.
Rodzaje sekt
Sekt występujących na świecie jest bardzo dużo i co chwilę tworzą się nowe. Zatem wypisanie wszystkich jest bardzo ciężkie. B. R. Wilson dzieli sekty pod względem wartości:
Sekty o charakterze konwertystycznym
Wiara, że świat można zmienić, ściśle przestrzegają Biblii. Inne religie wyśmiewają, a badania naukowe wręcz potępiają;
Sekty o charakterze adwentystycznym
Wierzą oni w koniec świata, czekają na ponowne przyjście Jezusa na ziemię, nie wierzą w Piekło i Niebo. Traktują kościoły dominujące jako wytwór Szatana. Przedstawiciele tych sekt to np. Świadkowie Jehowy;
Sekty o charakterze pietystycznym
Całkowita izolacja, Biblia jest dla nich źródłem przeżyć mistycznych. Przedstawiciele tych sekt to np. kwakrowie;
Sekty o charakterze gnostycznym
Uznają wartości kulturowe społeczeństwa, nie żyją w izolacji, Jezus uznawany wzorem etycznym, ich przywódca jest "nauczycielem mądrości", inne grupy religijne uważają za zacofane i mniej inteligentne. Przedstawicielami tych sekt jest Stowarzyszenie Chrześcijańskiej Nauki.
W Raporcie o stanie bezpieczeństwa państwa wyróżnia się następujące rodzaje sekt:
Sekty posługujące się Biblią
Członkowie interpretują ją po swojemu. Do tej grupy zaliczyć można: Świadków Jehowy, sześć grup badaczy Pisma Świętego, Nowoapostolski kościół w Polsce, Maryjne Dzieło Pokuty, itd.;
Sekty orientalne
Źródłem doktrynalnym jest hinduizm oraz buddyzm, a przedstawicielami są grupy jogistyczne i zenistyczne;
Sekty destrukcyjne
Do tej grupy zaliczyć można kościół Zjednoczenia, czyli Ruch pod wezwaniem Ducha Świętego dla Zjednoczenia Chrześcijaństwa Światowego tzw. Sun Muyng Moona; Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny; Instytut Wiedzy Transcendentalnej; Kościół Scjentologiczny; Ruchy satanistyczne; Wspólnota Niezależnych Zgromadzeń Misyjnych "Rodzina", tzw. "Dzieci Boga"; "Niebo"- Zbór Chrześcijan Leczenia Duchem Bożym;
Sekty pseudoreligijne
Tworzą nową religię, np "New Age".
Nieco inny podział przedstawia MSWiA:
Sekty religijne
Wywodzą się z chrześcijaństwa - głoszą, że tylko oni są wysłannikami Jezusa i tylko dzięki im dostanie się zbawienie.
- wschodnie - nawiązują do religii Dalekiego Wschodu głównie buddyzm i hinduizm;
- islamskie - sięgają tradycji muzułmańskich;
- neopogańskie - nawiązują do ruchów prasłowiańskich;
- ekologiczne - idea głębokiej ekologii, o charakterze panteistycznym,;
- neodeistyczne - nawiązują do zasad siedemnastowiecznego deizmu;
- indywidualne objawienia - poprzez objawienia przywódcy tworzą grupę oraz wykonują polecenia swojego guru;
- czciciele UFO - wierzą w pozaziemskie cywilizację, często istnienie Ziemi i ludzkości zawdzięczają przybyszom z kosmosu;
- teozoficzne, okultystyczne, różokrzyżowców - ezoteryka, alchemia, magia;
- satanistyczne - kult siły, bunt przeciwko chrześcijaństwu, wiara w szatana, zło;
- ruchy ukrytego potencjału ludzkiego, uzdrawiania i ruchy paranaukowe - medycyna niekonwencjonalna, reiki, psychologia transpersonalna, parapsychologia;
- ruchy o charakterze mieszanym.
Sekty pozareligijne
- psychoanalityczne lub pseudoanalityczne - poprzez psychologię, psychoanalizę oraz techniki parapsychologiczne chcą wyzwolić podświadomość;
- terapeutyczne - oferują terapię rzucanie nałogów, na pamięć, odmładzanie, wyleczenie chorób;
- ekonomiczne - techniki manipulacyjne w celu osiągnięcia korzyści majątkowych;
- edukacyjne - prowadzą szkoły, kursy wprowadzając własne metody nauczania;
- polityczne - prowadzą działalność polityczną w celu osiągnięcia wpływów na sytuację państwa;
- alternatywne - proponują życie i zasady zupełnie różne od powszechnego;
- uzdrowicielskie - metody leczenia dalekie od naukowych.
BIBLIOGRAFIA
- Albański L, Wybrane zagadnienia z patologii społecznej, Jelenia Góra 2010
- Encyklopedia powszechna PWN 2011
- Kwapiszewski J., Religie a sekty rozważania teoretyczne, Słupsk 2005
- Mudrak E., Fenomen sekt, Kraków 2007
- MSWiA, Raport o niektórych zjawiskach związanych z działalnością sekt w Polsce, Warszawa 2000
- MSWiA, Raport o stanie bezpieczeństwa w Polsce, Warszawa 2010
- Pawłowicz Z, Rozwój sekt wśród młodzieży, w: Biuletyn Gdańskiego Centrum Informacji o Sektach i Nowych Ruchach Religijnych 1997, nr 7
- Sztumski J., Związki religijne a sekty w: Sekty i związki wyznaniowe, pod red. J. Sztumskiego, Kielce 2000
Komentarze