Ochrona własnych granic to zasadnicze zadanie każdego państwa na świecie, które ma zapewnić w szczególności niezależność i suwerenność władz państwowych. Jeżeli granice są dobrze strzeżone wizerunek państwa w oczach społeczeństwa jest więcej niż pozytywny. Obywatele czują się bezpieczni a sprawnie działająca ochrona chroni swoich obywateli.
Terytorium państwa to nie tylko ziemia, ląd znajdujący się w jego granicach i pod wpływem władz państwowych, ale także wody wewnętrzne i wody przybrzeżne jak i również przestrzeń powietrza nad lądem i wodami.
Bezpieczeństwo wewnętrzne to najważniejsza kwestia dotycząca ochrony państwa a szczególnie jego granic. Jest to stan zabezpieczenia interesów, w tym podstawowych potrzeb egzystencji i warunków do godnego życia zarówno jednostki jak i całego społeczeństwa. Aby to bezpieczeństwo zapewnić państwo musi osiągnąć stan stabilności i suwerenności władz publicznych.
Głównym instrumentem zabezpieczenia granicy państwowej jest integralność w rozumieniu terytorialnym. Ochrona obszaru państwa to jeden z najważniejszych elementów polityki bezpieczeństwa. Prowadzona polityka dotycząca bezpieczeństwa granic państwowych jest nieodzownie związana z polityką wojskową, społeczną jak i gospodarczą.
Biorąc pod uwagę przede wszystkim kwestię bezpieczeństwa wewnętrznego państw członkowskich Strefy Schengen i Unii Europejskiej ochrona granicy zewnętrznej jest dla organów unijnych priorytetem. Cel jaki sobie stawiają to głównie zminimalizowanie jak najbardziej jest to możliwe niezgodnego z prawem przekraczania granicy, a także skuteczne podejmowanie odpowiednich środków zapobiegawczych.
Każde państwo członkowskie należące do Strefy posiada w swoim kraju odpowiednio wyspecjalizowaną kadrę, na którą składają się służby graniczne.
Organy unijne Straży Granicznej
Istnieje kilka organów unijnych, które zajmują się kooperacją między służbami granicznymi w krajach członkowskich. Te organy to:
- Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna;
- Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej;
Państwa należące do Wspólnoty kooperują między sobą między innymi w zakresie zarządzania i ochrony granic. Są zobowiązane do podejmowania wskazanych działań tak we własnym interesie jak i dla dobra wspólnego całej Unii Europejskiej.
Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna
Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna została utworzona po raz pierwszy w 2016, aby usprawnić działania organów unijnych dotyczących zarządzania granicami, w szczególności tymi zewnętrznymi. W jej skład wchodzą krajowe organy, które ponoszą odpowiedzialność za zarządzanie granicami i Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej, tak zwany nowy Frontex.
Agencja ta wyłoniła się ze wcześniejszej instytucji jaką była Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich Unii Europejskiej.
Do jej zadań należały w czasie kiedy jeszcze istniała między innymi:
- kooperacja między państwami dotycząca zarządzania granicami;
- pomoc w organizowaniu szkoleń dla tworzenia wyspecjalizowanej kadry służb granicznych;
- wykonywanie corocznej analizy ryzyka;
- kontrolowanie przekształcania się działań techniczno-operacyjnych.
Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej
Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej ma szczególne zadania do wykonania. Jednym z czołowych jest podejmowanie odpowiednich kroków kiedy dane państwo członkowskie nie jest w stanie sobie poradzić ani tym bardziej zastosować adekwatnych środków naprawczych. Taka sytuacja pojawia się w nadzwyczajnych przypadkach związanych z kwestiami migracji ludności, kiedy kontrola na granicy zewnętrznej nie może być przeprowadzona efektywnie i skutecznie. Jest to wtedy nie tylko niebezpieczna sytuacja dla konkretnego państwa członkowskiego, ale dla całej Strefy Schengen. Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej jest wtedy zobowiązana do natychmiastowej reakcji.
Inne bardzo ważne zadania, którymi zajmuje się wyżej wspomniana organizacja to:
- nadzór nad ruchem migracyjnym;
- pomoc państwom członkowskim w sytuacjach nadzwyczajnych;
- organizacja rezerw służb w celu natychmiastowej reakcji;
- koordynacja własnych działań z takimi organizacjami jak Europol i Eurojust.
Agencja zobowiązana została również do opracowywania i ustalania:
- Kodeksu postępowania stosowanego do działań kontroli granicznych;
- Kodeksu postępowania w sprawie powrotów osób.
Agencja tworzy razem wspólnie z innymi organami analizę ryzyka, na którą składa się:
- kontrola graniczna;
- zwalczanie przestępczości;
- przeprowadzenie analizy sytuacji w państwach sąsiadujących z państwem zagrożonym.
Agencja publikuje swoje wyniki analizy, przy czym wszystkie państwa członkowskie są zobowiązane do zapoznania się z nimi, a także muszą wziąć je pod uwagę, w przypadku opracowywania nowych planów odnoszących się do przyszłych działań operacyjnych.
Agencja jest organizacją, osobą prawną, która jest niezależna od innych organów w kwestiach podejmowania decyzji techniczno-operacyjnych. Posiada swoją strukturę finansową i administracyjną. Zasadnicza różnica między Starym Frontexem a Nowym jest taka, że nowo powstałą Agencja ma zapewnioną przez statut możliwości gromadzenia i wydatkowania własnych finansów.
Historia powstania Agencji, wiąże się z kryzysem migracyjnym jaki miał miejsce w roku 2015. Niewystarczająca ilość wysyłanych funkcjonariuszy na granice zewnętrzne Unii Europejskiej powodowała niestabilność i wywoływała niepokój na granicach zewnętrznych. Stary Frontex nie mógł podjąć wystarczających działań, także ze względu na niepodjęcie odpowiednich działań przez państwa członkowskie.
Do głównych zadań Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej należą:
- organizowanie między państwami członkowskimi wspólnych działań oraz odpowiednie rozłożenie służb swoich zespołów w krajach członkowskich;
- pomaganie w kwestiach techniczno-operacyjnych państwom członkowskich przy kontroli ich granicy państwowej;
- delegowanie specjalistów do krajów członkowskich.
Wszystkie kraje członkowskie mogą w odpowiednim trybie zgłaszać się z prośbą o podejmowanie odpowiednich kroków, a także z udzieleniem rady w ramach wykonywanego zadania przez państwo członkowskie.
Istnienie tych dwóch organów stało się procesem w wyniku którego powstało kilka innych służb z nimi współpracujących na poziomie unijnym.
Europejska Sieć Patroli
Pierwszą z takich organizacji jest Europejska Sieć Patroli powstała w 2007. Obszar działania tego organu to wybrane terytoria Morza Śródziemnego i Oceanu Atlantyckiego. Kontrole patroli są zazwyczaj zawężone do monitorowania wód przybrzeżnych krajów członkowskich.
Obecność tych patroli jest rozlokowana na tych terytoriach, gdyż tam prowadzą zazwyczaj fale migracyjne ludności z tak zwanych państw trzecich.
Zespół Szybkiej Interwencji
Kolejnym organem, które powstał w owym czasie jest Zespół Szybkiej Interwencji na granicy. Został powołany do pełnienia swoich funkcji, również jak poprzedni organ w 2007 roku. Powstał on w celu, kiedy wydarzyła by się nagła niespodziewana sytuacja związana z falami migracyjnymi w szczególności uchodźców z państw trzecich.
Zespół ten w większości składa się z członków którzy pełnią swoje funkcje w innych służbach.
Są to wysoko wykwalifikowani pracownicy takich służb jak:
- Straż Graniczna;
- Policja;
- Urzędy Służb Imigracyjnych.
Zespoły mają obowiązek pomagać służbom państw członkowskich w uzasadnionych wyjątkowych sytuacjach. Ich zadaniem, które niewątpliwie wysuwa się na pierwszy punkt jest bycie w stałym stanie przygotowania do szybkiej interwencji w konkretnie zagrożonym państwie członkowskim.
Obydwa z tych organów mają z góry określone zadania i zostały powołane konkretnie do spełniania wyznaczonych celów dotyczących wąskiego zakresu działania. W obliczu tak dużych fal migracyjnych w ostatnich latach działania tych służb nie do końca są tak skuteczne jak było to zamierzone w określonych celach.
Kolejny krok w tworzeniu służb granicznych działających na obszarze Unii Europejskiej i Strefy Schengen to rok 2013. Wtedy to zaczęła działać w strukturach służb granicznych Unii kolejna organizacja jaką jest powstały w owym czasie Europejski System Nadzoru Granicznej.
Organ ten skupiał pierwotnie tylko te państwa Unii Europejskiej i Strefy Schengen, które znajdują się na terenach unijnych granic zewnętrznych. Inne państwa znalazły się w kręgach tego systemu dopiero w roku 2014. System ten został powołany przede wszystkim, aby wspomóc poprzednio wymienione organy szczególnie w kwestii spraw związanych z nielegalna migracją ludności. Problem ten ciągle się zwiększał w związku z tym powstanie tego organu okazało się z czasem koniecznością.
Zadania, które zostały określone do zrealizowania dla tego systemu jako mające priorytet to:
- rozpoznawanie sytuacji problemowych w państwach członkowskich;
- zmniejszanie nierejestrowanej migracji;
- walka z trans granicznym przemytem;
- monitorowanie ruchów migracyjnych;
- nadzór nad szlakami migracyjnymi.
Zadania te wiążą się z jednej strony z ograniczaniem nielegalnej imigracji, ale trzeba także wziąć pod uwagę fakt, że działania te muszą się opierać na poszanowaniu godności ludzkiej. Dominuje tu zasada humanitaryzmu wiążąca się także z ograniczeniem śmiertelności imigrantów i zapobieganiu tragedii, a także sytuacji zagrażających bezpośrednio ich życiu. Czasami jest to bardzo trudne do wdrożenia w praktyce.
Straż Graniczna w Polsce - zadania
Rzeczpospolita Polska jako członek Unii Europejskiej i Strefy Schengen także współpracuje w ramach służb granicznych z organami unijnymi. Głównym organem Rzeczypospolitej Polski, który jest zobowiązany chronić naszych granic jest Straż Graniczna. Stosowane przez nią mechanizmy są mechanizmami wzorowanymi na służbach policyjnych.
Polska Straż Graniczna, która obecnie pełni funkcję kontroli i ochrony granicy państwowej została utworzona na mocy ustawy z dnia 12 października 1990. Straż Graniczna funkcjonuje jako organ od 16 maja 1991 roku.
Kiedy w 2004 roku w maju Polska przystąpiła do Unii Europejskiej polska Straż Graniczna automatycznie została dołączona do struktur służb granicznych Unii Europejskiej.
Od tego czasu polska Straż Graniczna jest zobowiązana bronić nie tylko polskich granic, ale w razie poważnego kryzysu zagrażającemu danemu państwu członkowskiemu, musi być gotowa i na wezwanie organów Unii Europejskiej udzielić pomocy.
Należy również zauważyć fakt, iż od kiedy Rzeczpospolita Polska weszła w krąg państw członkowskich jej granica stała się także granicą zewnętrzną Unii Europejskiej. Tym samym służby muszą zabezpieczać granicę w dwojakim rozumieniu. Polskie służby graniczne ochraniają zarówno granicę wewnętrzną jak i zewnętrzną. Straż Graniczna jest formacją, na której spoczywa wiele mających znaczenie zadań.
Oprócz podstawowego składnika jakim jest ochrona i kontrola granicy Rzeczypospolitej Polski jest to także:
- przeprowadzania kontroli na granicach, w wypadku granic wewnętrznych jest to kontrola losowa;
- wydawanie wiz, w szczególności dokumentów zezwalających na pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polski;
- wykrywanie i zwalczanie przestępstw;
- osadzanie znaków granicznych;
- gromadzenie i przetwarzanie informacji dotyczącej kontroli ruchu granicznego;
- zapewnianie bezpieczeństwa na obszarze przejścia granicznego;
- ochrona granicy państwowej także w przestrzeni morskiej i powietrznej.
Komentarze