Społeczeństwo poszukuje idei równości. Porównując ludzi między sobą dostrzega się między nimi różnice pod wieloma względami. W potocznej świadomości ludzi równość ekonomiczna jest uważana za równość szans. Nierówności są więc postrzegane przez społeczeństwo jako źródło podziałów oraz istnienia hierarchii. Ludzie pragną równości, ponieważ nierówność kojarzona jest z negatywnym zjawiskiem. Nierówność oznacza relację, gdzie jedna ze stron przewyższa drugą stronę. Objawia się to lepszym dostępem do dóbr czy możliwości.
Nierówności są powszechne. Mają charakter historyczny oraz są pod dużym wpływem uwarunkowań. Zróżnicowanie to zazwyczaj ograniczenie, które polega na pozbawieniu jakichś możliwości pewnego człowieka lub określonej grupy ludzi, a czasem nawet odebraniu czegoś, co dana grupa ludzi już posiada. Współcześnie ludzie są szczególnie zaciekawieni równością społeczną. Może to być związane z równouprawnieniem, które rozwinęło się w obecnym społeczeństwie. Równość ekonomiczna przedstawiana jest, jako złudna zasada sprzeczna z wolnorynkową gospodarką. Nie sprawia to jednak, że społeczeństwo akceptuje każdą odmienność. Dysproporcje zagrażają spójności społeczeństwa. Problemy związane z nierównościami ekonomicznymi powinny być głównym tematem zainteresowania środowiska naukowego, ponieważ to one decydują o rozwoju gospodarczym, czyli poprawie dobrobytu społeczeństwa.
Pojęcie nierówności, zróżnicowania, dysproporcji
Pod pojęciem nierówności kryje się relacja porządku między dwoma elementami. Nierówność określana jest także, jako zróżnicowanie czy dysproporcja. Różnice fizyczne bez trudu można rozpoznać na pierwszy rzut oka. Ludzie różnią się wyglądem, wiekiem, płcią i kolorem skóry. Czasem wpływa to na zróżnicowanie społeczne poprzez dostęp do wykształcenia, przebieg kariery zawodowej czy wielkości zarobków. Występujące niezgodności w społeczeństwie są nieuniknione, to naturalne zjawisko w konkurencyjnej gospodarce rynkowej. Ograniczenia, które polegają na pozbawieniu określonych możliwości ludzi to nierówności. Podział na lepszych i gorszych ma negatywny wydźwięk, pomimo tego, jest powszechny i akceptowany w społeczeństwie. W analizie nierówności ekonomicznych występuje kryterium podmiotowe i przedmiotowe.
- Kryterium przedmiotowe to rozbieżności dochodowe, występujące w konsumpcji i majątku;
- Kryterium podmiotowe koncentruje się na nierównościach pojawiających się między grupami.
Różny przebieg ma powstawanie nierówności. Czasem tworzą się powoli, nieświadomie, stopniowo z pokolenia na pokolenie w nawykach ludzi i zwyczajach panujących w określonym kręgu. Dlatego są traktowane jako naturalne zjawisko, nie narzucane przez nikogo. Chociaż czasem bywa i tak, że nierówności są ustanawiane przez rozporządzenia czy ustawy wydawane przez państwo.
Rodzaje nierówności
Występuje dużo odmian nierówności, np.:
- społeczne,
- edukacyjne,
- materialne,
- kulturowe,
- religijne.
Wszystkie można pogrupować na trzy rodzaje:
- materialne,
- społeczne,
- kulturowe.
Każdy rodzaj dysproporcji ma inny przedmiot jakim są specyficzne dobra, nie tylko szczegółowe przedmioty czy rzeczy.
Nierówności społeczne
Zawierają dużo aspektów, których właściwym wyznacznikiem są dochody jednostek. Główną charakterystyką rozwoju ekonomicznego jest wielkość produktu krajowego brutto. Nierówności ekonomiczne sformułowano jako zróżnicowanie społeczeństwa w skutek długotrwałego nierównego dostępu do zasobów, bogactwa oraz bariery w występowaniu możliwości. Problem rosnącego rozwarstwienia ekonomicznego w społeczeństwie w coraz większym stopniu wynika z działań instytucjonalnych, a nie jest efektem indywidualnych postaw ludzi.
Ostatnie lata przyniosły przyspieszenie wzrostu gospodarczego na świecie. Dzięki czemu ludzie są bogatsi. Jednak problem polega na tym, że nie wszyscy się bogacimy, lecz tylko wąska grupa ludzi najbogatszych. Wzrost gospodarczy krajów wcale nie przekłada się na równomierny wzrost dochodów ich mieszkańców. To najbogatsi cały czas są w posiadaniu większej części dochodu całego społeczeństwa. Osoby średnio zamożne lub ubogie, których majątek to ich dom, nie radzą sobie już tak dobrze. Współczesne społeczeństwo jest podzielone. Duża część społeczeństwa, która była na dole hierarchii społecznej, znalazła się tam przez państwo, ponieważ jej życie w znacznym stopniu zależało od pomocy udzielanej przez państwo, a ono nie wywiązało się należycie ze swoich zadań. Nie umożliwiło im szans na zdobycie umiejętności czy zawodu, dzięki którym mogliby zarobić na siebie i swoje rodziny. Nie zablokowało działania bankom w wykorzystywaniu tych osób za pomocą nieuczciwych kredytów.
Nierówności ekonomiczne
Są elementem nierówności społecznych. Silnie oddziałują na wykluczenie społeczne czy też ubóstwo niektórych grup. Powiększające się dysproporcje w społeczeństwie mają znaczenie dla relacji międzyludzkich i wyznaczają status społeczny. W świecie występuje mit, że ludzie bogaci i ich dzieci muszą bardzo ciężko pracować, aby zachować swój duży majątek na pokolenia. Jednak badania pokazują, że dzieci ludzi z klas najwyższych również będą należeć do elity świata. Rozwarstwienie ekonomiczne pogłębia się, ponieważ istnieją duże nierówności społeczne. Istniejące rozwiązania gospodarcze, które mogą zostać wcielone w życie i pomóc ograniczyć rozbieżności nie zawsze są wprowadzane, ponieważ nierównomierności gospodarcze zależą od powiązań politycznych, które często są kierowane przez ludzi bogatych.
Założeniem nierówności społecznych jest nierównomierny dostęp człowieka lub grupy ludzi do dóbr materialnych i niematerialnych. Zróżnicowanie jest nieuchronne i po przekroczeniu pewnej wielkości staje się zagrożeniem dla społeczeństwa. Stabilne rynki, często pozostawione bez nadzoru, doprowadzają do istotnych nierówności, czyli powszechnego zjawiska powiązanego z niesprawiedliwością. Najmocniejszym czynnikiem wpływającym na protesty obywateli na całym świecie jest poczucie, że system gospodarczy i polityczny jest niesprawiedliwy.
Komentarze